Nieuws

"De heer Adriaan Jacobovits de Szeged, voormalig ambassadeur in o.a. Rusland, Oekraïne en Moldavië, was te gast bij de conferenties van de culturele middagen."

Adriaan Jacobovits de Szeged begon zijn lezing met de stelling dat Rusland wel deels in Europa ligt, maar niet westers is. Hij haalde zijn Russische docent aan de Leidse universiteit aan, die zei dat Rusland gezien moet worden als een klooster, met een eigen religie en een eigen cultuur, waar de bewoners ervan overtuigd zijn dat hun cultuur op een hoger niveau staat dan die van het hun inziens decadente westen. Een klooster dat tegen de altijd vijandige buitenwereld beschermd wordt door een gewapende macht.

De spreker wees op de lijdzaamheid van het Russische volk, het geduld – waar wij volgens hen van zouden kunnen leren – en de afwezigheid van het Amerikaanse idee “If you can think it, you can do it”. Voor de Russen is men onderworpen aan het lot, waar nu eenmaal niets tegen te doen is. De invloed van de Kerk door de eeuwen heen heeft daar mogelijk invloed op gehad : God beschikt, je moet je lot aanvaarden. Het individu onderwerpt zich aan de staat, die alleen in staat is om voor hem te zorgen.

Dit zijn natuurlijk een paar algemeenheden. Gelukkig zijn er individuele uitzonderingen.

Het hedendaagse bestuur van Rusland, omdat de macht in handen is van de geheime politie met Poetin aan het hoofd, is zelfs voor Rusland uitzonderlijk. Zelfs in de Sovjettijd was de geheime politie ondergeschikt aan de partij. 

Het belangrijkste orgaan in Rusland is de Veiligheidsraad, waarin veertien personen onder voorzitterschap van Poetin samenkomen en waar alle belangrijke te nemen besluiten worden behandeld. Dat orgaan bestaat in meerderheid uit lieden van de geheime diensten, het leger en de politie. In het enigszins vergelijkbare Politbureau in de Sovjettijd zat slecht een enkele maal het hoofd van de KGB. De Veiligheidsraad wordt gevoed door de presidentiële administratie, het belangrijkste staatsorgaan, waar beslissingen op alle terreinen worden voorbereid. De ministeries zijn uitvoerders.

Adriaan Jacobovits is dan ingegaan op de economische en sociale situatie van Rusland : een economische groei van ca. 3.6%, voornamelijk veroorzaakt door de enorme staatuitgaven aan de gemilitariseerde industrie, maar ook aan onderdanen. Zo krijgt een militair, die in Oekraïne vecht, omgerekend, ca. 2.000 € per maand, hetgeen vele malen hoger is dat het gemiddelde loon. Bovendien krijgt hij in vele provincies nog eens een bonus van, soms, omgerekend, 1.000 € als hij zich aanmeldt voor de strijd en krijgt zijn familie, steeds omgerekend, ca. 50.000 € bij zijn sneuvelen of 30.000 € bij een zware verwonding. Die beloningen zijn ook de voornaamste redenen waarom men zich aanmeldt voor de strijd. Een en ander lijdt natuurlijk ook tot inflatie, thans ca. 8,6%.

Olie en gas zijn de belangrijkste exportartikelen. De olie uitvoer gaat via allerlei slinkse methoden redelijk, maar Gazprom heeft voor het eerst sinds 1990 verlies gemaakt. Dat komt omdat de uitvoer naar de grootste afnemer, Europa, vrijwel geheel verdwenen is. Europa nam in zijn geheel vóór de oorlog met Oekraïne ca. 175 mrd kubieke meter gas per jaar af. Daar is nog slechts een fractie van over (ca. 28 mrd) naar Hongarije, Slowakije en Oostenrijk. Poetin heeft nu opdracht gegeven om gasleidingen in Rusland zelf aan te leggen, maar dat gaat niet zo gauw.  China zal dit jaar via de pijpleiding misschien 30 mrd afnemen en daarnaast nog vloeibaar aardgas. Over een tweede pijpleiding met Rusland wordt al jaren onderhandeld zonder succes, omdat China veel minder wil betalen dar Rusland wenst. China importeert vooral gas uit Turkmenistan 24%, uit Qatar en Australië, beide 21% en tenslotte uit Rusland 19%. Onlangs heeft China een overeenkomst met Turkmenistan gesloten voor een tweede pijpleiding. Het land wil kennelijk niet te zeer afhankelijk worden van Russisch gas.

Poetin betoogt vaak dat Rusland als het grootste land ter wereld, met alle hulpbronnen die nodig zijn en een talentvol volk “aan zichzelf genoeg heeft”. Het heeft de rest van de wereld niet nodig. Die mentaliteit, die niet alleen die van Poetin is, maakt dat Rusland noodzakelijkerwijs achter zal blijven. Want zeker bij de huidige snelle technologische ontwikkelingen moet men om bij te blijven juist maximale contacten hebben met hetgeen elders in de wereld gebeurt.

De Russische overheid noemt als grootste problemen van het land de demografische neergang en het tekort aan arbeidskrachten. Er worden allerlei financiële tegemoetkomingen aan ouders gegeven, als iemand drie kinderen of meer heeft hoeft hij niet in militaire dienst, en onlangs is er een wet door het parlement aangenomen, waarin het propageren van kinderloosheid strafbaar wordt gesteld. Het vertrek naar het buitenland van zo een 800.00 Russen en het grote aantal militairen heeft vanzelfsprekend gevolgen voor het tekort aan werknemers.

Een groot probleem is voorts dat Rusland buitengesloten is van het internationale betalingsverkeer “Swift”, waardoor het moeilijk is om voor importen te betalen of voor exporten betaald te worden.

Rusland gaat terug naar hetgeen “traditionele waarden” wordt genoemd. Hetgeen o.m. betekent : tegen abortus, tegen homoseksualiteit. Op de basisschool is “gezinskunde” een verplicht vak, d.w.z. traditionele gezinswaarden, zoals waarom sticht je een gezin, hoe gedraag je je tegenover ouders en grootouders, e.d. Op die scholen wordt eveneens militair onderricht gegeven. De kinderen moeten tot “patriotten” opgeleid worden.

Om slechts twee punten van het buitenlands beleid te noemen: Rusland wil het internationale beleid mede bepalen en het wenst een eigen invloedssfeer aan zijn grenzen in het bijzonder in hetgeen ooit “het nabije buitenland” werd genoemd, maar nu “de post Sovjet ruimte” heet. Dus geen buitenland meer, maar één ruimte, waar Moskou vanzelfsprekend de belangrijkste partner is. En natuurlijk “het gebied dat tegenwoordig Oekraïne wordt genoemd”, zoals Poetin zegt, is geen eigen staat, dat is gewoon Rusland. Poetin zal niet rusten voordat Oekraïne, zoals Belarus (Wit-Rusland), een “uniestaat” met Rusland wordt.
Maar het probleem voor Rusland is, zoals een Amerikaanse wetenschapper onlangs zei: Its aspirations don't meet its capabilities.

We willen de heer Adriaan Jacobovits uit Szeged bedanken voor het delen van zijn gedachten met ons.